Οι έρευνες έχουν καταλήξει σε 5 τύπους γονεϊκής συμπεριφοράς και στον αντίκτυπο που έχει ο καθένας στα παιδιά, εξηγεί η Βάνα Ρόζου, υποψήφια διδάκτορας.
Από τη Βάνα Ρόζου, υποψήφια διδάκτορα ΕΚΠΑ, διδάσκουσα Σχολής Επιστημών Αγωγής-Mediterranean College
Η διεθνής βιβλιογραφία έχει πλήθος ερευνών στις οποίες φαίνεται η σημαντική επίδραση των γονιών στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών τους. Σύμφωνα με το γνωστό ψυχολόγο Daniel Goleman, συγγραφέα του βιβλίου Emotional Intelligence, «η οικογενειακή ζωή είναι το πρώτο σχολείο της συναισθηματικής μάθησης».
Οι γονείς θα πρέπει, κατ’ αρχάς, να κατανοήσουμε ότι οι συμπεριφορές και oι πρακτικές που υιοθετούμε προς τα παιδιά μας έχουν σημαντικό αντίκτυπο σε πολλές και διαφορετικές πτυχές της ζωής τoυς. Αυτό σημαίνει ότι το γονεϊκό στυλ που υιοθετεί η μαμά ή ο μπαμπάς διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αναπτυξιακή πορεία του παιδιού και στην εμφάνιση συμπεριφορικών προβλημάτων και συναισθηματικών διαταραχών στην ενήλικη ζωή.
Κι αν αναρωτιέσαι εσύ τι τύπου γονέας είσαι, διάβασε τους γονεϊκούς τύπους στους οποίους έχουν καταλήξει οι ειδικοί και δες με ποιον ταιριάζεις περισσότερο.
Εσύ τι τύπος γονέα είσαι;
Ο αυταρχικός γονέας
Οι αυταρχικοί γονείς θέλουν να ασκούν υπερβολικό έλεγχο στα παιδιά τους, να θέτουν
πολλά και μη ρεαλιστικά όρια, απαιτώντας την απόλυτη υπακοή από την πλευρά των παιδιών χωρίς να δίνουν εξηγήσεις. Επίσης, τις περισσότερες φορές έχουν υψηλές προσδοκίες, είναι πολύ αυστηροί και συναισθηματικά απόμακροι.
Τα παιδιά των αυταρχικών γονέων εμφανίζουν άγχος, δυσκολίες ρύθμισης και εξωτερίκευσης των συναισθημάτων τους καθώς και δυσκολίες κοινωνικής προσαρμογής. Δεν εμπιστεύονται εύκολα, εμφανίζουν δυσκολία στις διαπροσωπικές επαφές, αισθάνονται άγχος μήπως δεν είναι αρκετά ικανά, συνήθως έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, μικρή εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους και τείνουν στην ενήλικη ζωή να εμφανίζουν υψηλά επίπεδα κατάθλιψης.
Ο επιτρεπτικός-επιεικής γονέας
Οι γονείς που ανήκουν σ’ αυτό τον τύπο ασκούν ελάχιστο έλεγχο και δε θέτουν όρια στα παιδιά, ούτε διδάσκουν τα παιδιά τους τρόπους επίλυσης και αντιμετώπισης προβλημάτων.
Αυτοί οι γονείς είναι περισσότερο φίλοι παρά γονείς, δεν μπορούν εύκολα να πουν «όχι» στα παιδιά, με αποτέλεσμα οι μεταξύ τους ρόλοι να είναι ασαφείς. Σε αυτού του τύπου τους γονείς δεν αρέσει να δημιουργούν αντιπαραθέσεις, δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις από τα παιδιά και τις περισσότερες φορές δεν καταφέρνουν να τα στηρίξουν.
Τα αποτελέσματα των ερευνητών για τα παιδιά των επιτρεπτικών-επιεικών γονέων είναι αντιφατικά. Δείχνουν να εντάσσονται εύκολα σε ομάδες συνομηλίκων και να είναι κοινωνικά, να έχουν χαμηλά επίπεδα άγχους, αλλά ταυτόχρονα και χαμηλές σχολικές επιδόσεις και αποκλίνουσα συμπεριφορά.
Τις περισσότερες φορές επιδεικνύουν ανωριμότητα στις συναναστροφές, στηρίζονται ελάχιστα στις δυνάμεις τους, δε σέβονται καθόλου τους εξωτερικούς κανόνες και αδυνατούν να ελέγξουν τις παρορμήσεις και τις επιθυμίες τους.
Ο επιτρεπτικός-αδιάφορος γονέας
Οι γονείς αυτού του τύπου εμφανίζονται αποστασιοποιημένοι ή δείχνουν να αγνοούν
τα συναισθήματα του παιδιού. Συνήθως είναι απορροφημένοι σε άλλα πράγματα, αλληλεπιδρούν ελάχιστα με το παιδί και δεν επιδιώκουν την επίλυση προβλημάτων, υποβαθμίζοντας τα γεγονότα που οδήγησαν στο πρόβλημα.
Τα παιδιά αυτών των γονέων τείνουν να έχουν χαμηλές επιδόσεις, πιθανή αποκλίνουσα συμπεριφορά και επιθετικότητα. Το συναισθηματικό έλλειμμα που αφήνει ο αδιάφορος γονέας στο παιδί ενδέχεται να οδηγήσει σε διάφορες διαταραχές, από την ανικανότητα ανεύρεσης συντρόφου μέχρι τον εθισμό στα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Ιδιαίτερα κατά την εφηβεία εμφανίζουν έντονα απορριπτικές θέσεις απέναντι στους γονείς και έντονη εσωτερίκευση.
Ο υποστηρικτικός γονέας
Οι υποστηρικτικοί γονείς εμφανίζουν καλές δεξιότητες επικοινωνίας με τα παιδιά και είναι πρόθυμοι να ακούσουν τις επιθυμίες τους, σεβόμενοι τις απόψεις τους. Παράλληλα, θέτουν λογικά και ευέλικτα όρια εξηγώντας στα παιδιά τους λόγους για τους οποίους λαμβάνουν συγκεκριμένες αποφάσεις. Επίσης, ενθαρρύνουν την έκφραση των θετικών αλλά και των αρνητικών συναισθημάτων των παιδιών και ενθαρρύνουν το παιδί να είναι ανεξάρτητο δίνοντάς του πρωτοβουλίες.
Σύμφωνα με έρευνες, τα παιδιά των υποστηρικτικών γονέων παρουσιάζουν ικανότητες αυτορρύθμισης, ανεξαρτησία, θετική αυτοεκτίμηση, κατανόηση των συναισθημάτων τους αλλά και ψυχολογική επάρκεια. Θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες στα παιδιά, οι υποστηρικτικοί γονείς ενθαρρύνουν την αυτονομία των παιδιών τους και
μεγαλώνουν παιδιά με περισσότερη αυτοπεποίθηση.
Έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη ή να κάνουν χρήση ουσιών σε σχέση με τα παιδιά των υπόλοιπων γονεϊκών τύπων. Οι ειδικοί συμφωνούν στις έρευνες με την άποψη ότι τα παιδιά ωφελούνται σημαντικά όταν οι γονείς τους είναι υποστηρικτικοί, στοργικοί, ενθαρρύνουν την επικοινωνία και θέτουν σαφή όρια στις απαιτήσεις.
Ο επιτρεπτικός-αδιάφορος γονέας
Οι γονείς αυτού του τύπου εμφανίζονται αποστασιοποιημένοι ή δείχνουν να αγνοούν τα συναισθήματα του παιδιού. Συνήθως είναι απορροφημένοι σε άλλα πράγματα, αλληλεπιδρούν ελάχιστα με το παιδί και δεν επιδιώκουν την επίλυση προβλημάτων, υποβαθμίζοντας τα γεγονότα που οδήγησαν στο πρόβλημα.
Τα παιδιά αυτών των γονέων τείνουν να έχουν χαμηλές επιδόσεις, πιθανή αποκλίνουσα συμπεριφορά και επιθετικότητα. Το συναισθηματικό έλλειμμα που αφήνει ο αδιάφορος γονέας στο παιδί ενδέχεται να οδηγήσει σε διάφορες διαταραχές, από την ανικανότητα ανεύρεσης συντρόφου μέχρι τον εθισμό στα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Ιδιαίτερα κατά την εφηβεία εμφανίζουν έντονα απορριπτικές θέσεις απέναντι στους γονείς και έντονη εσωτερίκευση.
Πηγή: http://www.shape.gr/