Αρκετοί είναι οι Κύπριοι που εμπιστεύονται τον Δρ. Νίκο Καρπέττα ο οποίος έχει αποδείξει ότι η καρδιολογία είναι ένα σημαντικό θέμα που τον γεμίζει και ως άνθρωπο και ως επαγγελματία.
Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εκπαιδεύτηκε και εργάστηκε στην καρδιολογία σε Ελλάδα, Γερμανία και Κύπρο. Πέρα από την κλινική καρδιολογία με τους ασθενείς του, είναι Λέκτορας στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, εκπαιδεύοντας τους νέους ιατρούς. Λίγο μετά την ένταξη του στο ΓεΣΥ, μιλά στο Dolce για την ιατρική στην Κύπρο, αλλά και για το πώς ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να προσέξει την υγεία του για να αποφύγει δυσάρεστες καταστάσεις.
………………………………………………………………………………………………………………………….
Στις μέρες μας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως υπάρχουν άνθρωποι που αφοσιωμένοι στο λειτούργημα τους, με σεβασμό και γνώσεις προσφέρουν στον συνάνθρωπο μας. Σε μια ασταμάτητη καθημερινότητα, ξεχνάμε συχνά, ή θεωρούμε ίσως δεδομένη την ύπαρξη της καρδιάς μας που χτυπά ασταμάτητα καθώς και τον καθοριστικό ρόλο που δίνει στην ύπαρξη μας. Οι κακές συνήθειες και εξαρτήσεις, το άγχος και άλλα μπορούν να ανατρέψουν τα δεδομένα και να μας φέρουν αντιμέτωπους με μια αλήθεια που θα θέλαμε να είχαμε αποφύγει.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που έσωσες μια ανθρώπινη ζωή;
Επιθετική πρώτη ερώτηση! Καθημερινά στην καρδιολογία, με μικρά πράγματα όπως αλλαγή στη φαρμακευτική αγωγή ενός ασθενούς ή με κάθε διάγνωση καρδιακής νόσου, θεωρητικά και μακροπρόθεσμα, σώζεις μια ανθρώπινη ζωή. Αν πρέπει να πω συγκεκριμένο πιο άμεσο περιστατικό, ήταν πρόσφατα που προέκυψε ένας ακόμα ασθενής με έμφραγμα. Οι πιο έντονες στιγμές είναι συνήθως μέσα στα ασθενοφόρα γιατί εκεί είναι μόνο ο ασθενής, εσύ και οι γνώσεις σου. Μια τέτοια περίπτωση που θυμάμαι έντονα ήταν μια διακομιδή με ασθενοφόρο κατά την οποία ο ασθενής σε όλη τη διαδρομή παρουσίαζε κατ’επανάληψη κακοήθη (θανατηφόρα) αρρυθμία, που έπρεπε φυσικά να αντιμετωπίζεται. Μετά από μεγάλο στρες, η κατάληξη ήταν ευτυχής.
Η καρδιά θα έλεγε κανείς, είναι σαν μια “αντλία” που εάν δεν την προσέξουμε θα υπάρξουν επιπτώσεις στην υγεία μας;
Κάθε ένα από τα ανθρώπινα όργανα έχει τη χρησιμότητά του. Η καρδιά είναι η αντλία που ωθεί το αίμα να κυκλοφορήσει για να μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες στους ιστούς και να απομακρύνει τις ουσίες που δεν χρειάζονται. Έχοντας αυτό το ρόλο, εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι η λειτουργία της είναι κρίσιμη και το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να αντέξει χωρίς τη λειτουργία της καρδιάς για περισσότερο από μερικά δευτερόλεπτα.
Πόσο σημαντική είναι η πρόληψη σε θέματα καρδιάς;
Ο πιο έξυπνος και αποδοτικός τρόπος αντιμετώπισης οποιασδήποτε ασθένειας, είναι η πρόληψη. Μέσω αυτής, είτε αποφεύγουμε την εμφάνιση μιας νόσου, είτε, αν δεν την αποφύγουμε, η νόσος αυτή εμφανίζεται ηπιότερη και με λιγότερες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Η πιο διαδεδομένη ιατρική πρόληψη είναι αυτή του καρδιαγγειακού. Αυτά περιλαμβάνουν την υγιεινή διατροφή (αποφεύγοντας ζωικά και κορεσμένα λιπαρά, τρώγοντας περισσότερα φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, με μέτρο ψάρια και λευκό κρέας, όσπρια και γαλακτοκομικά), την αερόβια άσκηση τρεις με τέσσερις φορές την εβδομάδα τουλάχιστον για μισή ώρα, την διακοπή του καπνίσματος, τον έλεγχο του στρες, τον έλεγχο του σωματικού βάρους, του ζαχάρου στο αίμα και της αρτηριακής πίεσης, κλπ.
Λίγο ή πολύ όμως αυτά είναι γνωστά. Το θέμα είναι η εφαρμογή τους και αυτό εναπόκειται στον καθένα από εμάς. Δηλαδή, δεν νομίζω να υπάρχει συμπολίτης μας που να μη γνωρίζει τις βλαβερές επιπτώσεις του τσιγάρου κι όμως, τα ποσοστά καπνίσματος στην Κύπρο, ειδικά στις γυναίκες είναι πολύ υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεωρώ ότι ο κόσμος είναι αρκετά ευαισθητοποιημένος σε κάποια θέματα όμως δεν προχωρά τελικά στην πρόληψη. Χαριτολογώντας θα μπορούσαμε αν πούμε ότι κάποιοί προτιμούν να ακούσουν ότι πρέπει να ξεκινήσουν φαρμακευτική αγωγή παρά ότι χρειάζεται να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους με όσα ανέφερα πιο πάνω.
Ίσως γιατί είναι πιο εύκολο να πάρει φαρμακευτική αγωγή;
Σίγουρα είναι πιο εύκολο, όμως ακόμα και κάποιος που παίρνει φαρμακευτική αγωγή θα έχει πολύ μεγαλύτερα οφέλη αν τη συνδυάσει με τις αλλαγές του τρόπου ζωής.
Οι άνθρωποι δηλαδή δεν αλλάζουν εύκολα συνήθειες ακόμη και όταν πρόκειται για την υγεία τους;
Δυστυχώς όχι. Αυτό που είναι αισιόδοξο, είναι πώς, ο υγιεινός τρόπος ζωής ξεκίνησε να διαδίδεται και να γίνεται «μόδα» εάν μπορούμε να το πούμε έτσι. Περνώντας κάτι στην κοινωνία ως «μόδα» και ως «τάση», έχει πολλές φορές πολύ μεγαλύτερη απήχηση και αποτέλεσμα από το να δίνει τις συμβουλές απλά ο γιατρός. Ένα τέτοιο παράδειγμα, είναι τα γυαλιά ηλίου που, ενώ ξεκίνησαν για να προστατεύουν τα μάτια από τον ήλιο, έχουν διαδοθεί τόσο πολύ κυρίως επειδή μπήκαν στη μόδα ως ένα όμορφο αξεσουάρ. Παρόλο που πλέον ο περισσότερος κόσμος δεν τα φοράει για να προστατεύει τα μάτια του, η πρόληψη τελικά επιτυγχάνεται. Όμως συμβαίνει και το αντίθετο, όπως στην περίπτωση της «μόδας» του μαυρισμένου δέρματος που ωθεί σε πολλές ώρες έκθεσης στον ήλιο, ενώ ξέρουμε τις βλαβερές του επιπτώσεις. Το ότι πλέον είναι «τάση» και σλόγκαν το «healthy lifestyle» και το «fitness» είναι πολύ θετικό και βοηθάει τη διάδοση της πρόληψης για καρδιαγγειακές ασθένειες.
Συγκριτικά με το εξωτερικό, σε ποιο επίπεδο θα έλεγες ότι βρίσκεται η Κύπρος στον τομέα της ιατρικής;
Είμαστε αρκετά καλά αν αναλογιστούμε το μέγεθος του πληθυσμού μας και τις οικονομικές δυνατότητες που έχουμε, αλλά σίγουρα έχουμε πάρα πολύ δρόμο ακόμα, ειδικά σε θέματα οργάνωσης και συστήματος. Ο μικρός πληθυσμός είναι από μόνος του ένας προορισμός που δύσκολα ξεπερνιέται. Δηλαδή, ένα σπάνιο νόσημα ή μία εξειδικευμένη επέμβαση που μπορεί να είναι ρουτίνα σε μία μεγάλη πόλη στην Ευρώπη, στην Κύπρο δύσκολα θα φτάσουμε ποτέ στο σημείο να μπορεί να αντιμετωπιστεί το ίδιο καλά. Αξίζει όμως να είμαστε περήφανοι για τα άτομα που είναι εξειδικευμένα σε ορισμένους τομείς και επέστρεψαν στην Κύπρο και προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες. Από την πλευρά του κόσμου, είναι αξιοσημείωτο ότι οι περισσότεροι Κύπριοι δεν παραμελούν τον εαυτό τους και εύκολα θα ζητήσουν τη γνώμη του γιατρού. Την ίδια στιγμή όμως, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις οι οποίες θα προτιμήσουν να συμβουλευτούν το διαδίκτυο που, ενώ είναι καλό για μία επιφανειακή γνώση και γενικότερη μόρφωση για τις ασθένειες, είναι κακό ή και επικίνδυνο αν κάποιος το χρησιμοποιεί για να αντικαταστήσει το γιατρό.
Τι συμβαίνει στις περιπτώσεις που ασθενείς δεν έχουν πρόσβαση σε σωστή περίθαλψη ή φαρμακευτική αγωγή, είτε λόγω γεωγραφικής απομόνωσης, είτε λόγω οικονομικών δυσκολιών;
Αυτός είναι ένας διεθνής προβληματισμός. Η καρδιολογία, για παράδειγμα, είναι μια από τις ειδικότητες που τα τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει γνωρίσει τεράστια εξέλιξη. Αυτό δημιουργεί ένα μεγάλο θέμα: το οικονομικό κόστος. Δεν είναι μόνο το κόστος σε έρευνα, σε εξοπλισμό και υλικά αλλά λόγω της επιτυχίας της καρδιολογίας, οι ασθενείς πλέον ζουν πολλά χρόνια που σημαίνει ότι θα έχουν ακόμα μεγαλύτερες ανάγκες σε επεμβάσεις και θεραπείες και συνεπώς περισσότερο κόστος. Έτσι, έχει αρχίσει να μεγαλώνει την ανισότητα της παρεχόμενης υγείας ανάμεσα σε πλούσιες και φτωχές χώρες, αλλά και ανάμεσα σε πόλεις με μεγάλα νοσοκομεία και την περιφέρεια. Διεθνώς υπάρχει προβληματισμός για τα οικονομικά των συστημάτων υγείας γιατί δεν είναι τόσο απλό να εξοικονομηθούν χρήματα. Είναι δύσκολο ιατρικά και ηθικά να μπει μία γραμμή για το ποιο κόστος για την υγεία και για τη ζωή θα μπορούσε να θεωρηθεί «υπερβολικό», είναι όμως απαραίτητο να γίνεται διαχείριση των οικονομικών της υγείας.
Πλέον προσφέρεις τις υπηρεσίες σου συμβεβλημένος με το ΓεΣΥ, το νέο σύστημα υγείας στην Κύπρο. Μίλησε μας λίγο για αυτό.
Η Κύπρος έπρεπε να έχει ένα σύστημα υγείας εδώ και χρόνια. Η κατάσταση αφέθηκε και εξελίχθηκαν δύο τομείς υγείας με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά. Από τη μία, ο δημόσιος τομέας με νοσοκομεία που τα τελευταία χρόνια δυστυχώς κατέληξαν να είναι δυσλειτουργικά (υπάρχουν φυσικά και φωτεινές εξαιρέσεις) με ριζωμένες νοοτροπίες δημοσίου με την κακή έννοια, κομματοκρατία και αναξιοκρατία. Από την άλλη, ο ιδιωτικός τομέας (και πάλι με εξαιρέσεις), έχοντας ανταγωνισμό, προσέφερε συνήθως πιο ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, αλλά έχοντας το θέμα του κόστους για τον ασθενή. Δημιουργήθηκε λοιπόν, μία μεγάλη ανισότητα ανάμεσα σε αυτούς που μπορούσαν να ξοδέψουν για την υγεία τους ή που μπορούσαν να έχουν ιδιωτική ασφάλιση και αυτούς που έπρεπε να υποστούν πολύωρη αναμονή στα επείγοντα ενός νοσοκομείου και πολύμηνη αναμονή για ραντεβού στα εξωτερικά ιατρεία του.
Το ΓεΣΥ έχει στόχο να προσφέρει πρόσβαση στην υγεία σε όλους ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης. Δε ξέρω αν τελικά θα το καταφέρει, αλλά το εύχομαι. Αυτό που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να περάσει στη νοοτροπία του πολίτη είναι ότι η υγεία είναι πλέον δωρεάν! Είναι ένα δημόσιο αγαθό και ο πολίτης δεν πληρώνει κάθε φορά που χρησιμοποιεί το ΓεΣΥ, αλλά δε σημαίνει ότι είναι δωρεάν. Ξέρουμε την επιπλέον φορολογία που έχει μπει για το ΓεΣΥ, οι ιατρικές πράξεις, οι αναλύσεις και οι εξετάσεις κοστίζουν και πληρώνονται. Αν επικρατήσει η νοοτροπία «δικαιούμαι να κάνω ό,τι αναλύσεις θέλω» και «δικαιούμαι να κάνω αξονική», πάρα πολύ σύντομα τα λεφτά θα τελειώσουν και αυτό θα είναι σε βάρος του ίδιου του ασθενή. Όπως λοιπόν συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα και δεν καταστρέφουμε π.χ. μία πινακίδα στο δρόμο, αφού είναι περιουσία όλων μας και θα πληρωθεί από τους φόρους μας, το ίδιο υπεύθυνα πρέπει να συμπεριφερθούμε και με το ΓεΣΥ.
Όλα θα κριθούν τους επόμενους κρίσιμους μήνες. Τρόποι για να μην συμβούν τα ανωτέρω, είναι να μπουν περιορισμοί μέσω του λογισμικού ώστε να αποφεύγεται η κατάχρηση (δηλαδή π.χ. να μην επιτρέπει στο γιατρό να κάνει υπέρηχο εάν ιατρικά δεν χρειάζεται ή επειδή έχει γίνει ξανά πρόσφατα) και η συμπληρωμή από τον ασθενή, ώστε να διασφαλίζεται η αμοιβή, ανεξαρτήτως των χρημάτων του ΓεΣΥ.
Ποια σημάδια πρέπει να προσέξει κάποιος, να μην αγνοήσει και να απευθυνθεί σε καρδιολόγο;
Γενικά τα συμπτώματα που παραπέμπουν σε καρδιολογική ασθένεια είναι ο πόνος, βάρος, σφίξιμο ή κάψιμο στο στήθος που μπορεί να επεκτείνεται μέχρι το λαιμό, την κάτω γνάθο, την πλάτη, τον αριστερό ώμο ή και το χέρι ή και στα δύο χέρια και η δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή). Επίσης καρδιολογικό σύμπτωμα θα μπορούσε να είναι η εύκολη κούραση, το να αισθανόμαστε την καρδιά να χτυπά (μικρές «κλωτσιές» ή φτερουγίσματα στο στήθος, αλλά και η λιποθυμία και η συγκοπή.
Μπορεί να προβλεφθεί το έμφραγμα;
Δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια ως προς το πότε θα συμβεί, αλλά ξέρουμε για παράδειγμα, ότι είναι πιο πιθανό να πάθει έμφραγμα ένας 60χρονος καπνιστής με ψηλή πίεση και αυξημένο βάρος παρά μία γυναίκα 30 ετών που προσέχει την υγεία της. Μπορεί ο καρδιολόγος να υπολογίσει τις πιθανότητες να συμβεί και να γίνουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις.
Συχνά ακούμε για αιφνίδιους θανάτους. Είναι όντως αιφνίδιοι ή υπάρχουν πάντα κάποια σημάδια που ίσως να είχαν αγνοηθεί;
Ο αιφνίδιος θάνατος είναι πάντα μία τραγική εξέλιξη. Αν εξετάσουμε με λεπτομέρεια το ιστορικό, συχνά βρίσκονται σημάδια στα οποία ο ασθενής δεν είχε δώσει σημασία. Υπάρχει όμως περίπτωση ο αιφνίδιος θάνατος να είναι η πρώτη εκδήλωση. Σε νεαρές ηλικίες η αιτία είναι συνήθως ένα γονιδιακό πρόβλημα, δηλαδή εκ γενετής. Όμως ακόμα και μετά από εκτενή και σωστό ιατρικό έλεγχο σε αθλητές, περίπου στο ¼ με 1/3 των περιπτώσεων δεν είναι δυνατό να διαγνωστεί η αιτία που οδηγεί σε αιφνίδιο θάνατο.
Ζούμε σε μια εποχή με έντονους ρυθμούς. Το άγχος πόσο καθοριστικό μπορεί να είναι για την υγεία μας;
Είναι ένας ακόμα παράγοντας κινδύνου για την καρδιά, επιταχύνει δηλαδή τη φθορά του καρδιαγγειακού συστήματος. Δεν εννοούμε μόνο το άγχος του σύγχρονου τρόπου ζωής αλλά και το άγχος λόγω χαρακτήρα. Δεν είναι πάντα απλό να αντιμετωπιστεί, αν και υπάρχουν τεχνικές αντιμετώπισης ή ακόμη και φαρμακευτική αγωγή.
Πότε αποφάσισες ότι ήθελες να ακολουθήσεις την ιατρική;
Θυμάμαι τη συζήτηση που είχαμε κάνει με τον πατέρα μου λίγο πριν ξεκινήσω τη Β’ Λυκείου, όταν έπρεπε να διαλέξω μάθημα επιλογής. Ήμουν ανάμεσα σε δύο που με ενδιέφεραν, το τεχνικό σχέδιο και τη βιολογία. Μέσα από τη συζήτηση κατέληξα στη βιολογία και συνεπώς την ιατρική. Δεν το μετανιώνω, επειδή γνώρισα την καρδιολογία. Είναι θεωρώ, η μόνη ειδικότητα που μπορούσε να με κάνει ευτυχισμένο στην ιατρική.
Τι σου δίνει ικανοποίηση ως γιατρό που να αισθάνεσαι ότι ναι, έκανες τη σωστή επιλογή;
Μου αρέσει πολύ η επαφή με τον ασθενή, η συζήτηση μαζί του. Δίνει ιδιαίτερη ικανοποίηση το να βλέπεις ότι οι πράξεις σου έχουν κάνει κάποιον να αισθάνεται καλύτερα, να είναι πιο υγιής.
Την ίδια στιγμή είσαι μόνιμος λέκτορας στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Τι σε έκανε παράλληλα να επιδιώκεις να διδάσκεις τους νέους ιατρούς;
Από τότε που ξεκίνησα το διδακτορικό μου στην Ιατρική Σχολή Αθηνών με ενδιέφερε όλο και πιο πολύ η ακαδημαϊκή δραστηριότητα. Με την καθοδήγηση του Καθηγητή Γιώργου Στεργίου, συμμετείχα σε πολλές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά και έχω μιλήσει αρκετές φορές σε συνέδρια, εγχώρια και πανευρωπαϊκά. Όταν λοιπόν επέστρεψα στην Κύπρο, αποφάσισα να ενταχθώ στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου για να συνεχίσω τις ακαδημαϊκές μου δραστηριότητες. Είναι ουσιαστικά μία δεύτερη δουλειά που πρέπει να κάνω παράλληλα με τους ασθενείς μου, όμως περισσότερο με γεμίζει παρά με κουράζει. Είναι υπέροχο συναίσθημα να εκπαιδεύεις νέους συναδέλφους, ενώ παράλληλα είναι κάτι που σε διατηρεί πάντα διαβασμένο.
Το στοίχημα για τις ιατρικές σχολές της Κύπρου είναι, εκτός από την παραγωγή νέων ιατρών υψηλού επιπέδου, να καταφέρουν να αναπτύξουν και την έρευνα, γιατί αυτή είναι που εγκαθιδρύει ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα ως σημαντικό.
Τι συμβουλεύεις τους νέους που θέλουν να ακολουθήσουν την Ιατρική;
Θα τους συμβούλευα να ακολουθήσουν την ιατρική εάν πραγματικά τους αρέσει και όχι για άλλους λόγους. Να επισκεφτούν πολλές φορές νοσοκομεία και ιατρεία που ασκείται πραγματική Ιατρική για να την γνωρίσουν πριν αποφασίσουν και να μην κρίνουν από τηλεοπτικές σειρές. Υπάρχουν αρκετές προσωπικές θυσίες που θα πρέπει να είσαι έτοιμος να αντιμετωπίσεις, χρόνια σπουδών και δια βίου εκπαίδευση. Όπως σε όλα τα επαγγέλματα, πρέπει να αγαπάς αυτό που κάνεις και μόνο έτσι μακροχρόνια θα πετύχεις. Πρέπει να σε γεμίζει η Ιατρική. Τα υπόλοιπα που ο κόσμος ταυτίζει με την Ιατρική (π.χ. χρήματα και καταξίωση), αν έρθουν, θα έρθουν δεκαετίες αργότερα.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για σένα ως ιατρός;
Να είμαι συνέχεια ενημερωμένος. Η πρόκληση είναι εκτός από το να ασχολείσαι με τους ασθενείς σου, να συνεχίζεις να μελετάς για να είσαι πάντα ενημερωμένος. Επίσης, πλέον υπάρχει υπερπληθώρα μελετών και πρέπει να φιλτράρεις ποιες είναι αξιόλογες και σε αυτό με βοήθησε η ενασχόλησή μου με την έρευνα και τη στατιστική κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου.
Πέραν της ιατρικής, τι άλλο σε γεμίζει ως άνθρωπο;
Όταν ήρθα από τη Γερμανία στην Κύπρο, θεωρούσα ότι θα ήταν πιο ήρεμη η επαγγελματική μου ζωή. Σε θέματα ωραρίου τελικά είναι μάλλον χειρότερα από τη Γερμανία, επειδή στον ιδιωτικό τομέα στην Κύπρο ο ασθενής θέλει να σε αισθάνεται δικό του γιατρό, άρα πρέπει να είσαι πάντα εκεί. Εντούτοις, συνολικά η ζωή μου στην Κύπρο θεωρώ ότι είναι πιο ήρεμη γιατί είμαι κοντά στην οικογένειά μου, μου αρέσει το φως του ήλιου, η εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα και πολλές μικρές καθημερινές απολαύσεις που προσφέρει το νησί.
Μπορείς να διαβάσεις περισσότερες συμβουλές και στην επίσημη ιστοσελίδα του Δρ. Καρπέττα: https://drkarpettas.com/