Αν ο κλάδος του Δράματος και του Θεάτρου στην Εκπαίδευση μεταφερόταν στη χώρα των «θαυμάτων» και έπαιρνε παραμυθένια μορφή… τότε σίγουρα θα ήταν μία φωτεινή κοπέλα με αστείρευτο ταλέντοη οποία μεγάλωσε στα Πέρα Ορεινής!
Θεατές της θα ήταν μικροί και μεγάλοι θαυμαστές του Θεάτρου, άνθρωποι από το χώρο των Καλών Τεχνών, της Εκπαίδευσης και του Πολιτισμού, αλλά και πρόσωπα που αγαπούν και εκτιμούν τη δημιουργικότητα και το γλυκύτατο λόγο… στοιχεία που σε εντυπωσιάζουν από την πρώτη στιγμή που θα τη δεις και θα τη γνωρίσεις.
Ο λόγος για την ταλαντούχα Νάντια Τομασίδου που τόλμησε, έψαξε και βρήκε εναλλακτικές μεθόδους μάθησης και διδασκαλίας και σήμερα τη συναντούμε στο Θεατρικό της Εργαστήρι, σ’ ένα από τους πολλούς χώρους όπου χαρίζει το δικό της ξεχωριστό φως και τη θεατρική της πινελιά στον πολύχρωμο καμβά της εκπαίδευσης!
Συνέντευξη στην Εύη Παπανικολάου
Φωτογραφικό υλικό από artcinematographers
Συνομιλώντας μαζί σου, ένας από τους τίτλους που μου ήρθε στο μυαλό ήταν κι αυτός: «Η εκπαιδευτικός που επέλεξε να απογειώσει το επάγγελμά της προσδίδοντάς του δημιουργικότητα μέσω του Θεάτρου στην Εκπαίδευση»…
Το ένα έφερε το άλλο, μάλλον. Τελειώνοντας τις πτυχιακές μου σπουδές στο τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, έψαχνα εναλλακτικές, δημιουργικές μεθόδους μάθησης και διδασκαλίας. Ανακάλυψα έτσι τον κλάδο του Δράματος και του Θεάτρου στην Εκπαίδευση. Τόσο τον αγάπησα, ώστε τον μελέτησα σε επίπεδο Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού στο University of Warwick στην Αγγλία. Το Θέατρο στην Εκπαίδευση αποτελεί από τη μια ένα ενεργητικό τρόπο διδασκαλίας και μάθησης, και από την άλλη μια αυτόνομη μορφή τέχνης. Πρακτικά μιλώντας, στο Θέατρο στην Εκπαίδευση οι μαθητές εγκαταλείπουν τα θρανία τους, ενώ ο εκπαιδευτικός αφήνει τη μετωπική ή τη στατική διδασκαλία. Παιδαγωγός και μαθητές κάθονται σε κύκλο, αποτελώντας ισότιμα μέλη μιας αυτορυθμιζόμενης ομάδας. Μαζί επεξεργάζονται παραμύθια, ιστορίες, αντικείμενα, ερεθίσματα μέσα από συμβάσεις δράματος, θεατρικές τεχνικές και παιχνίδια, με απώτερο στόχο τη διερεύνηση και την ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το Θέατρο μπορεί να αποτελέσει ένα αυτόνομο μάθημα, το οποίο αποσκοπεί στην ανάπτυξη των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών. Μπορεί επίσης να αποτελέσει ένα μέσο για τη διδασκαλία άλλων γνωστικών αντικειμένων, όπως Γλώσσα και Λογοτεχνία, Μαθηματικά, Ιστορία και Μυθολογία, Γεωγραφία, Φυσικές Επιστήμες.
Σε συναντούμε καθημερινά σε ακαδημαϊκά ιδρύματα, να διδάσκεις προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Ποιος είναι ο δικός σου ρόλος και πώς ξεκίνησε η συνεργασία σου με αυτά τα ακαδημαϊκά ιδρύματα;
Σε προπτυχιακό επίπεδο, συνεργάζομαι με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο διδάσκοντας φοιτητές του τμήματος Επιστημών της Αγωγής, καθώς και με τη Δραματική Σχολή Βλαδίμηρου Καυκαρίδη διδάσκοντας φοιτητές στον κλάδο της Υποκριτικής. Σε μεταπτυχιακό επίπεδο, διδάσκω φοιτητές ενός πρωτοποριακού μεταπτυχιακού προγράμματος με τίτλο «Δημιουργικές Τέχνες και Εμψύχωση» που προσφέρεται στο Global College σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Προσωπικής, Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ανάπτυξης «Νεόφυτος Χαραλάμπους». Η συνεργασία μου με αυτά τα ιδρύματα ξεκίνησε όταν οι ιθύνοντες του κάθε ιδρύματος παρακολούθησαν θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα που είχα διεξάγει σε σχολεία, επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς που είχα διοργανώσει σε συνεργασία με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, ή εισηγήσεις που είχα παρουσιάσει σε εκπαιδευτικά συνέδρια. Κάθε μια από αυτές τις συνεργασίες είναι ωφέλιμη και ξεχωριστή για μένα, ενώ η επαφή με τους φοιτητές όλων των ηλικιών είναι αναζωογονητική.
Είσαι η ιδρύτρια και ιδιοκτήτρια ενός Θεατρικού Εργαστηρίου στα Πέρα Ορεινής που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους. Με ποια ευκαιρία ξεκίνησε, ποιοι είναι οι στόχοι του και ποια είναι τα οφέλη του Θεάτρου στην Εκπαίδευση για τους μαθητές;
Το Θεατρικό μας Εργαστήρι ιδρύθηκε το 2013 στο χωριό Πέρα Ορεινής της επαρχίας Λευκωσίας, όπου και μεγάλωσα. Επιστρέφοντας από τις σπουδές μου στην Αγγλία, διαπίστωσα ότι υπήρχε ανάγκη ενασχόλησης των παιδιών και των εφήβων με τις τέχνες, ειδικά σε κοινότητες απομακρυσμένες από τις πόλεις, όπως τη δική μας. Με τη στήριξη του Κοινοτικού Συμβουλίου Πέρα Ορεινής, τους οποίους και ευχαριστούμε, το Εργαστήρι στεγάζεται σε ένα ιστορικό κτίριο, το Αρρεναγωγείο Πέρα Ορεινής. Πρόκειται για το πρώτο εκπαιδευτήριο της περιοχής Ταμασού. Κτίστηκε το 1863 με δαπάνες του Χατζηθεόδουλου Ανδρεάδη, ενός Περατίτη που ευδοκίμησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στα μέσα του 19ου αιώνα ως έμπορος. Το κτίριο ακολουθεί την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και είναι ένας εντυπωσιακός χώρος που εμπνέει τις θεατροπαιδαγωγούς και τους μαθητές του Εργαστηρίου για να δημιουργήσουν. Τα παιδιά και οι έφηβοι του Εργαστηρίου έρχονται στο χώρο μια φορά τη βδομάδα και συμμετέχουν σε εργαστήρια που ακολουθούν τη φιλοσοφία του Θεάτρου στην Εκπαίδευση. Οι στόχοι του Εργαστηρίου είναι η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης και της αυτοπειθαρχίας των μαθητών, η ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων και των δεξιοτήτων συνεργασίας, η καλλιέργεια της δημιουργικότητας και της φαντασίας, η εξάσκηση της εκφραστικότητας και των υποκριτικών ικανοτήτων. Εξίσου σημαντικοί στόχοι είναι η παροχή ευκαιριών για διασκέδαση και για υγιή εκτόνωση της ενέργειας. Είναι μεγάλη η χαρά και η ικανοποίησή μας όταν, με το πέρασμα του χρόνου, διαπιστώνουμε την πρόοοδο των μαθητών μας σε αυτούς τους τομείς. Στο Εργαστήρι μας γίνεται προσπάθεια για σύζευξη τεχνών, δηλαδή για το πάντρεμα του Θεάτρου με τη Μουσική, τα Εικαστικά, τη Δημιουργική Κίνηση, τη Φωνητική και την Ορθοφωνία. Για την επίτευξη της σύζευξης αυτής, είναι πολύτιμη η συμβολή των αξιόλογων θεατροπαιδαγωγών του Εργαστηρίου μας, Κωσταντίνας Κυπριανού και Μικαέλλας Θεοδουλίδου, των ταλαντούχων συνεργατών μας, καθώς των γονιών των μαθητών μας. Η θέρμη με την οποία αγκαλιάστηκε το Θεατρικό Εργαστήρι είναι ένδειξη της ανάγκης που υπάρχει για ενασχόληση των παιδιών και των εφήβων με τις τέχνες, αλλά και γενικότερα με δραστηριότητες που τους επιτρέπουν να δημιουργήσουν, να ξεκουράσουν το μυαλό, να διασκεδάσουν και να εκτονωθούν με υγιείς τρόπους. Μπορεί κανείς να πάρει μια γεύση από τα δρώμενά μας, στη σελίδα μας στο Facebook ‘Θεατρικό Εργαστήρι Νάντιας Τομασίδου’.
Σχεδιάζεις επίσης θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές και εκπαιδευτικούς της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Μάλιστα έχουν εξαιρετική απήχηση σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία. Θες να μας εντάξεις στο κλίμα;
Όταν εργάστηκα ως δασκάλα στα δημοτικά σχολεία, διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε περιθώριο για το Θέατρο στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών των Δημοτικών Σχολείων. Είναι τόσα τα οφέλη που αντλούν τα παιδιά από την επαφή τους με το Θέατρο στην Εκπαίδευση, που είναι κρίμα να μην τους δίνεται αυτή η ευκαιρία. Το 2015 πήρα την απόφαση να αφήσω τη συμβατική διδασκαλία και να ασχοληθώ με το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή των θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων. Σχεδίασα τέσσερα θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα τα οποία έλαβαν την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και τα οποία ταξίδεψαν από την μια άκρη της Κύπρου στην άλλη: Το 2015-16, το πρόγραμμα “Το Θέατρο ως δημιουργική παρέμβαση για την αποδοχή της διαφορετικότητας”. Το 2016-17, το πρόγραμμα “Πάφος 2017: Θεατροπαιδαγωγικές Προσεγγίσεις”. Το 2017-18, το πρόγραμμα “Θέατρο και Φιλαναγνωσία”. Σχεδίασα επίσης το θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα “Κόκκινη Κλωστή Δεμένη” για το Μουσείο Παραμυθιού στη Λευκωσία. Το νέο πρόγραμμα ονομάζεται “Θέατρο και Κυπριακά Λαϊκά Παραμύθια” και καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα ξεκινήσει το ταξίδι του στα σχολεία ως επιχορηγημένο τον Ιανουάριο 2019. Μέχρι στιγμής στα προγράμματα συμμετείχαν περισσότεροι από 5000 μαθητές και εκπαιδευτικοί. Τα προγράμματα έλαβαν μεγάλη αγάπη και ενθουσιασμό από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, και για αυτό τους ευχαριστώ όλους από καρδιάς.
Πιστεύεις ότι το Θέατρο στην Εκπαίδευση θα πρέπει να συμπεριληφθεί, μελλοντικά, στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών των σχολείων της Κύπρου;
Θα ήταν ιδανικό να συμπεριληφθεί, αρκεί η συμπερίληψή του να γίνει τηρώντας τις σωστές παραμέτρους. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται, πρώτον, επαρκής και ολόπλευρη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που θα διδάσκουν το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Γίνονται αξιόλογες προσπάθειες για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών μέσα από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου και τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Στο παρόν στάδιο, οι επιμορφώσεις αυτές είναι προαιρετικές, τις παρακολουθούν δηλαδή εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται για το εν λόγω γνωστικό αντικείμενο. Δεύτερον, χρειάζονται κατάλληλοι χώροι για τη διεξαγωγή των μαθημάτων του Θεάτρου στην Εκπαίδευση. Ιδανικά, αυτοί οι χώροι θα περιλαμβάνουν σκηνές θεάτρων ή αίθουσες απαλλαγμένες από έπιπλα για λόγους ασφαλείας. Τρίτον, χρειάζεται χρόνος στο ωρολόγιο πρόγραμμα για την ολοκλήρωση του μαθήματος του Θεάτρου στην Εκπαίδευση. Ογδόντα λεπτά τη βδομάδα είναι αρκετά. Τέταρτον και πιο σημαντικό, χρειάζεται αγάπη και σεβασμός προς το γνωστικό αντικείμενο, τόσο από πλευράς εκπαιδευτικών όσο και από πλευράς μαθητών. Θέατρο δεν σημαίνει απλώς παιχνίδι ή ενσάρκωση ρόλων με στόχο την παραγωγή μιας παράστασης. Είναι πολυδιάστατο και έχει πολλαπλά οφέλη για τους συμμετέχοντες, φτάνει να τηρηθούν από την αρχή ξεκάθαροι κανόνες.
Θα σε ενδιέφερε να ασχοληθείς επαγγελματικά με το χώρο της υποκριτικής; Αν ναι, ως ηθοποιός/ως συντελεστής παραγωγής;
Με την υποκριτική ασχολούμαι μόνο ερασιτεχνικά, και έτσι θα ήθελα να το κρατήσω. Είμαι μέλος μιας θεατρικής ομάδας ενηλίκων που ονομάζεται “Περαστικοί” και που εδρεύει στα Πέρα Ορεινής. Η ομάδα συστάθηκε το 2015 με τη στήριξη του Συμβουλίου Κοινοτικής Ευημερίας Πέρα Ορεινής. Υπό την καθοδήγηση και τη σκηνοθεσία του καταξιωμένου ηθοποιού Αντώνη Κατσαρή, τον οποίο και ευχαριστούμε από καρδιάς, η ομάδα μας ανέβασε τον Απρίλιο του 2016 την πρώτη της θεατρική παράσταση με τίτλο “Μαντάμ Σουσού” σε κείμενο του Δημήτρη Ψαθά. Η επόμενή μας απόπειρα είναι το ανέβασμα της θεατρικής παράστασης “Ζητείται Ψεύτης” σε κείμενο Δημήτρη Ψαθά και σε σκηνοθεσία Αντώνη Κατσαρή. Οι πρόβες και οι παραστάσεις είναι μια όμορφη εμπειρία για όλους μας, καθότι μετά από 4 σχεδόν χρόνια είμαστε μια δεμένη ομάδα που στηρίζουμε ο ένας τον άλλο και που περνάμε ποιοτικό χρόνο μαζί.
Φωτογραφία: Νόνη Χατζηχάρου
Ταξιδεύεις συχνά τόσο για να επιμορφώνεσαι μέσω συνεδρίων όσο και για να εμπλουτίζεις την γκάμα ιδεών σου παρακολουθώντας θεατρικές παραστάσεις.
Αυτή τη στιγμή με βρίσκετε στην Πολωνία για το ετήσιο συνέδριο eTwinning με τίτλο ‘Cultural Heritage’ στο οποίο συμμετέχουν εκπαιδευτικοί από όλη την Ευρώπη. Εκπροσωπώ το Ίδρυμα Διά Βίου Μάθησης, το οποίο και ευχαριστώ θερμά για την ευγενική πρόσκληση. Στο συνέδριο συμμετέχω ως εμψυχώτρια εργαστηρίων Θεάτρου στην Εκπαίδευση, αλλά και ως ομιλήτρια στο κεντρικό πάνελ του συνεδρίου. Τον επόμενο μήνα, θα ταξιδέψω στην Αθήνα για να παρουσιάσω την εισήγησή μου στην 8η Διεθνή Συνδιάσκεψη του Πανελλήνιου Δικτύου Θεάτρου στην Εκπαίδευση με τίτλο “Θέατρο και Παραστατικές Τέχνες στην Εκπαίδευση”. Η συμμετοχή μου σε συνέδρια είναι πολύ σημαντική για την επιμόρφωσή μου ως προς το ανανεωμένο θεωρητικό πλαίσιο του Θεάτρου στην Εκπαίδευση, για την ανταλλαγή καλών πρακτικών με τους συναδέλφους, αλλά και για τη συνεύρεσή μου με καλούς φίλους! Ως προς τις θεατρικές παραστάσεις, οι αγαπημένες μου είναι αυτές από τον θίασο Kneehigh Theatre που εδρεύει στην Κορνουάλη. Ο θίασος αυτός ανεβάζει ευφάνταστες παραστάσεις για παιδιά και ενήλικες, στις οποίες χρησιμοποιούν απλούστατα υλικά αποδίδοντάς τους διαφορετικές διαστάσεις. Ένα κομμάτι ύφασμα μπορεί να γίνει θάλασσα ή ένα βρέφος, ενώ ένα κομμάτι ξύλο μπορεί να γίνει τραμπάλα ή τροχός του τρένου. Η μουσική επένδυση των παραστάσεων είναι εκπληκτική.
Ποιο συνέδριο ή σεμινάριο θεωρείς σταθμό στη μέχρι τώρα επαγγελματική σου πορεία;
Ένα από τα συνέδρια το οποίο χαράκτηκε στη μνήμη μου ήταν το Παγκόσμιο Συνέδριο Θεάτρου και Δράματος στην Εκπαίδευση IDEA με τίτλο‘Live, Living Diversity! Embracing the Arts of Transformation!’. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην πόλη Belém της Βραζιλίας τον Ιούλιο του 2010. Ως διδακτορική φοιτήτρια, ταξίδεψα στη ζούγκλα του Αμαζονίου με μια ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών του University of Warwick. Με την ομάδα αυτή δώσαμε ένα βιωματικό θεατρικό εργαστήρι με τίτλο ‘The Tower to the Sun’ για τη φυλή ιθαγενών Fatima Do Crauteaua στο Sao Miguel, Parà. Η εμπειρία ήταν μοναδική, γιατί στο εργαστήρι συμμετείχαν όλοι οι 30 κάτοικοι της κοινότητας: Από ένα παιδάκι 3 ετών μέχρι μια ηλικιωμένη 80 ετών! Αν και δεν μιλούσαμε την ίδια γλώσσα με τους συμμετέχοντες, το εργαστήρι ήταν υπέροχο, γιατί χρησιμοποιήσαμε τη γλώσσα του σώματος.
Πριν από λίγο καιρό φόρεσες το ωραιότερο λευκό φόρεμα της ζωής σου… Πώς συνδυάζεται ο έγγαμος βίος με το απαιτητικό πρόγραμμα της δουλειάς σου;
Νιώθω πολύ ευλογημένη, γιατί έχω ένα εξαιρετικό σύζυγο που με στηρίζει σε κάθε επαγγελματικό και προσωπικό άνοιγμα. Ο Παναγιώτης δεν είχε ποτέ σχέση με το χώρο της Εκπαίδευσης ή του Θεάτρου. Παρόλα αυτά, μετά τη γνωριμία μας εντάχθηκε στη θεατρική ομάδα ενηλίκων “Περαστικοί”. Στην παράσταση “Μαντάμ Σουσού”, ενσάρκωσε το ρόλο του Κοκού Λορέντζου, εραστή της κυρίας Κιτσομήτρου που υποδυόμουν. Μέχρι να ολοκληρωθούν οι πρόβες και να ανεβεί η παράσταση, είχαμε αρραβωνιαστεί.
Πώς ξεκουράζεσαι και τι απολαμβάνεις να κάνεις περισσότερο;
Εργάζομαι 6 μέρες τη βδομάδα, αλλά έχω ως αρχή μου ότι οι Κυριακές είναι για ξεκούραση με τον σύζυγό μου, τις οικογένειές μας και τους φίλους μας. Για να χαλαρώσουμε, πάμε βόλτες στη φύση, στα χωριά, σε τοπικά φεστιβάλ, σε θεατρικές παραστάσεις. Προσπαθώ να βρίσκω χρόνο για γυμναστική. Για χρόνια ήμουν δρομέας σε ημιμαραθώνιους, ενώ πρόσφατα ανακάλυψα τη Hatha Yoga.
Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας ένα μυστικό ομορφιάς;
Όμορφος είναι κανείς όταν κάνει πράγματα που τον γεμίζουν και όταν συναναστρέφεται με ανθρώπους που τον κάνουν ευτυχισμένο. Η ομορφιά βρίσκεται μέσα μας. Όταν επιλέγουμε να βλέπουμε τη θετική πλευρά της κάθε κατάστασης, τότε είμαστε χαρούμενοι και εκπέμπουμε ομορφιά και αισιοδοξία.
Ποιο είναι το δικό σου ξεχωριστό motto;
“Κι αυτό θα περάσει”. Είναι ένα motto που λέει συχνά η μαμά μου, Ευγενία, και το κρατώ σαν φυλακτό. Όταν αντιμετωπίζω δύσκολες καταστάσεις, προσπαθώ να υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι όλα στη ζωή μας, ευχάριστα ή δυσάρεστα, είναι προσωρινά. Και εμείς οι ίδιοι είμαστε προσωρινοί, οπότε δεν αξίζει τον κόπο να αναλωνόμαστε σε ό,τι δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό να αλλάξει.
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Επαγγελματικά, θα ήθελα να συνεχίσω την έρευνά μου σε μεταδιδακτορικό επίπεδο. Με ενδιαφέρει να μελετήσω πώς το Θέατρο και οι τέχνες γενικότερα, μπορούν να συμβάλουν στην κατάκτηση της Γλώσσας και του Εγγραμματισμού. Προσωπικά, θα ήθελα να παραμείνω ήρεμη και ευτυχισμένη με τους δικούς μου ανθρώπους. Η ηρεμία είναι μια έννοια που συχνά ξεχνάμε πόσο σημαντική είναι στη ζωή μας. Χωρίς ηρεμία, δεν μπορεί κανείς να δημιουργήσει και να επαναπροσδιοριστεί.
Θεατρικό Εργαστήρι Νάντιας Τομασίδου
Αρχαγγέλου Μιχαήλ 7, Πέρα Ορεινής, Λευκωσία
Τηλ.: 99675078
Facebook Page: Θεατρικό Εργαστήρι Νάντιας Τομασίδου/ Nandia Tomasidou Youth Theatre