Ακούμε αρκετά ζευγάρια να λένε ότι «δεν επικοινωνούμε» ή γονείς να επαναλαμβάνουν ότι «δεν με ακούει το παιδί μου» και άλλα πολλά… Λύσεις υπάρχουν! Και η ψυχολόγος Άννα Αντωνίου τις μοιράζεται μαζί μας
Το φαινόμενο της κοινωνικής απομόνωσης, στο πλαίσιο των μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας, είναι καινούργιο για όλους και η επιστήμη της ψυχολογίας δεν διαθέτει ακόμη αρκετό αριθμό ερευνών ή τεκμηριωμένων τεχνικών παρέμβασης. Παρόλα αυτά, οι κανόνες μίας καλής επικοινωνίας δεν αλλάζουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Το δεδομένο είναι πως η βία εναντίων γυναικών και παιδιών δεν είναι αποδεκτή, πόσω μάλλον στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον.
Συχνά αναφερόμαστε στον όρο επικοινωνία. Αρκετές φορές ακούμε ζευγάρια να αναφέρονται «δεν επικοινωνούμε» ή γονείς να λένε ότι «δεν με ακούει το παιδί μου» και άλλα πολλά. Ας προσπαθήσουμε να δούμε τι ακριβώς είναι αυτό που ονομάζουμε επικοινωνία. Η επικοινωνία αποτελεί μία βαθιά ανάγκη των ατόμων και είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους. Όταν αναφερόμαστε σε επικοινωνία εννοούμε όχι μόνο το λόγο, δηλαδή τη γλώσσα αλλά και στοιχεία μη λεκτικής επικοινωνίας (π.χ. οι εκφράσεις του προσώπου μας) με τη βοήθεια των οποίων κατανοούμε και μεταφέρουμε σκέψεις, συναισθήματα και επιθυμίες.
Αποτελεί ουσιαστικά το εργαλείο με το οποίο κτίζουμε αλλά και διατηρούμε τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Αναπόφευκτα η ποιότητα της επικοινωνίας επηρεάζει την ποιότητα της σχέσης. Η διατάραξη της επικοινωνίας ενισχύει την αποξένωση του ζευγαριού.
Την περίοδο αυτή που ζούμε με την υποχρεωτική παραμονή στο σπίτι, η ποιότητα της επικοινωνίας θα διαφανεί και συνεπώς είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν μία καλή επικοινωνία.
Αποδοχή άλλου ατόμου
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της θετικής επικοινωνίας είναι η αποδοχή του άλλου ατόμου. Αποδοχή του άλλου ατόμου δεν σημαίνει και την αποδοχή όλων των συμπεριφορών του. Ο τρόπος που ασκείται η κριτική, δηλαδή το κατά πόσο κρίνουμε την προσωπικότητα ή τη συμπεριφορά του, αλλάζει εντελώς την ποιότητα της επικοινωνίας. Σκεφτείτε για παράδειγμα το πώς νιώθετε αν κάποιος σας πει «είσαι βλάκας» ή «έκανες βλακεία», παρόλο που και στις δύο περιπτώσεις μας ασκήθηκε κριτική, η δεύτερη έκφραση δεν μας αναστατώνει τόσο, σε αντίθεση με την πρώτη. Συνεπώς, θυμόμαστε πάντα πως δεν κρίνουμε πότε την προσωπικότητα του συντρόφου μας, αλλά τη συμπεριφορά του.
Τίποτα δεν είναι αυτονόητο
Προσπαθούμε να θυμόμαστε πως τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Κανένας, εκτός και αν είναι «μάγος» δεν μπορεί να διαβάσει τις σκέψεις μας ή τις ανάγκες μας, συνεπώς δεν μπορεί να μας ενοχλεί το ότι κάποιος δεν «κατάλαβε» τι θέλουμε, αν δεν το έχουμε εκφράσει προηγουμένως ο ίδιος. Ο τρόπος της έκφρασης όμως μετρά, αφού είναι σημαντικό, όχι μόνο το τι λέμε αλλά και το πώς το λέμε.
Σκέψου τι λες και πώς το λες
Το πώς λέμε κάτι περιλαμβάνει καταρχάς τη στάση μας. Στην περίπτωση που διατηρούμε μία αμυντική στάση, αυξάνεται η πιθανότητα οι εκφράσεις μας να είναι διάχυτες από περιφρόνηση και απαξίωση προς τον άλλο. Το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι να υποχρεωθεί ο άλλος να μπει σε άμυνα, ώστε να προστατεύσει την αυτοεικόνα του. Για να αποφευχθεί αυτός ο φαύλος κύκλος αλληλοκατηγοριών, χρησιμοποιούμε τον κανόνα «εγώ νιώθω». Μιλούμε δηλαδή για τις δικές μας ανάγκες και συναισθήματα και όχι για τα χαρακτηριστικά του άλλου.
Είσαι καλός ακροατής;
Παράλληλα, για τη διατήρηση μια θετικής επικοινωνίας, δεν είναι αρκετό το πώς το λέμε, αλλά και το πώς ακούμε. Η ικανότητα επίδειξης ενσυναίσθησης και ενεργητικής ακρόασης μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα της επικοινωνίας. Για να εφαρμόσουμε την ενεργητική ακρόαση, συνήθως χρειάζεται ο ακροατής να συγκεντρωθεί σ’ αυτά που λέει ο ομιλητής, χρειάζεται άνευ όρων εκτίμηση, αποδοχή και σεβασμό, αλλά και χρόνο έτσι ώστε να ολοκληρώσει τη σκέψη του.
Είναι οι σχέσεις ζωντανός οργανισμός;
Προφανώς, τα στοιχεία που αναφέρονται πιο πάνω αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου σε σχέση με τα στοιχεία που συνθέτουν μια ποιοτική σχέση. Ο βαθμός δέσμευσης, η ερωτική έλξη, η στοργή αποτελούν βασικούς παράγοντες τόσο για τη δημιουργία όσο και για τη διατήρηση μιας σχέσης. Οι σχέσεις είναι σαν ένας ζωντανός οργανισμός, ο οποίος χρειάζεται φροντίδα και τις κατάλληλες συνθήκες για να επιβιώσει. Άρα, παρόλο που δεν είναι δυνατό σ’ ένα άρθρο να περιληφθούν όλες οι πτυχές τις υγιούς επικοινωνίας, το βασικό συστατικό είναι η επιθυμία, η πρόθεση κάποιου να επενδύσει προσπάθεια για βελτίωση της επικοινωνία.
Από την Άννα Αντωνίου Msc – Εγγεγραμμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγο
Τηλ:99129007 – Email: antoniou.anna129@gmail.com